Yakın zamanda Amerika Birleşik Devletleri’nde otorite sayılan hekim ve beslenme uzmanlarından oluşan bir rapor yayınlandı. Bu diyetler uygulanma kolaylığı, kilo kontrolüne olan etkileri ve ayrıca kalp damar hastalıkları, şeker hastalığı ve kanserler üzerine olan etkileri bakımından kapsamlı bir şekilde değerlendirdiler. Çalışmanın sonucunda Akdeniz diyeti her kategoride ve toplamda birinci sırayı aldı.
DEĞERLENDİRİLEN DİYETLER ARASINDA İLK ONDAKİLER
1. Akdeniz Diyeti
2. DASH Diyeti
3. Flexitarian Diyeti
4. MND Diyeti
5. TLC Diyeti
6. Mayo Clinic Diyeti
7. Volumetrics Diyeti
8. Weightwatchers Diyeti
9. Dr. Weil’s Anti Inflammatory Diyeti
10. Ornish Diyeti
Dikkat ederseniz, bu diyetlerin içinde ketojenik diyet, palio diyeti gibi et ağırlıklı uyduruk moda diyetler yok. Bir yaşam tarzı olan Akdeniz bölgesindeki insanların daha sağlıklı oldukları ve daha uzun yaşadıkları araştırılmış bir bilimsel gerçek, dünyanın en sağlıklı ve en uzun yaşayan insanların tanımlandığı Blue Zones (Mavi Bölgeler) yani mavi bölgelerin 2 tanesi zaten Akdeniz bölgesinde bulunuyor. Anılan mavi bölgeler Yunanistan’a ait İkaria adası, İtalya’nın Sardunya adası, Japonya’nın Okinawa adası, Costa Rica Nicoya bölgesi ve Amerika Birleşik Devletleri’nde Loma Linda bölgesi birer Akdeniz adası olan İkaria ve Sardunya da zaten dört dörtlük, bu bölgelerde yaşayan insanların ortak özelliği, ortalama yaşam süresinin doksanın üzerinde. Yani dünya ortalamasının 10-12 sene üzerinde olduğu, bu bölgelerdeki insanların ortalama yaşam süresi dünya ortalamasının 10-12 sene üzerinde, yani doksanlı yaşlar onun ötesinde bu bölgelerde yaşayan 100 yaşını aşmış kişilerin oranı dünya ortalamasının 10 kat üzerinde. Şimdi bakalım bu insanlar nasıl besleniyorlarmış.
Akdeniz tarzı beslenmeyi temsil eden şemaya, Akdeniz beslenme piramidi denmektedir. Piramidin tabanında en çok yenilen gıdalar, bakliyat, tam tahıllar, ceviz ve badem gibi kuruyemişler var. Bu gıdalar her gün yeniliyor. Yukarıya gidildikçe yine günlük olarak ve bol miktarda yenilen. Meyve, sebze ve salatalar var. Haftada 1-2 kez yenilen balık ve deniz ürünlerini var. Onun da üzerinde yine haftada bir 2 kez ve ufak miktarlarda yenilen tavuk, yumurta ve peynir var piramidin zirvesinde en az hatta nadiren tüketilen gıdalar var. Bunlar kırmızı et ve tatlılar. Bu gıdalar bayramdan bayrama ve düğünden düğüne yeniliyor. Bu arada dikkat ettiyseniz piramidin tabanında hareketli bir yaşam ve aile ve dostlarla birliktelik var ve işin güzel tarafı bu insanlar bunu hiç düşünmeden yapıyorlar. Tabii bu arada iş sadece beslenmeyle sınırlı değil. Her şeyden önce bu insanlar mevsimsel besleniyorlar. Yani meyve, sebze ve salatalar mevsiminde yeniliyor.
Bu mevsimlerde elde edilen bir takım meyve, sebze ve salatalar konserve edilerek daha sonraki aylarda ve kış aylarında yenilebiliyor. Aynı zamanda bu insanlar hazır gıda ve suni gıdalar yemiyorlar. Bir başka ilginç özellik atıştırmalıklar konusu. Bu insanlar yemekler arasında atıştırmalıklara dadanmıyorlar ve bu bölgelerde yapılan çalışmaların gösterdiği ilginç bir şey de. Genelde spor yapan neredeyse hiç kimse yok. Ancak bir başka özellik bu insanların sürekli olarak günlük aktivitelerinin çok yüksek olmaları. Aile ve dostluk ilişkilerine çok önem vermeleri. Peki bu Akdeniz tarzı beslenme niye bu kadar sağlıklı? Gelin Akdeniz tarzı beslenme piramidinde deki yenilen gıdaları tek tek analiz edelim. En çok yenilen gıdaların başında tam tahıllar, bakliyat ve kuru yemişler var. Bu gıdaların ortak özelliği. Enerji metabolizmamızın ihtiyacı olan kompleks karbonhidratlardan zengin olmaları, liflerden zengin olmaları, aynı zamanda kompleks karbonhidrat içeren tahıllardan zengindir ve kalp sağlığı bakımından fevkalade önemlidir.
Lifler bizim bağırsak sağlığımız için önemlidir. Piramidin ikinci kademesinde gördüğümüz meyve, sebze ve salataların en büyük özelliği vitamin ve minerallerinin ötesinde, çok zengin birer antioksidan kaynağı olmalarıdır bizi, genç ve salgı tutan gıdaların başında bunlar var. Akdeniz mutfağının olmazsa olmazı olan zeytinyağı zaten başlı başına bir sağlık kaynağı ve zeytin yağındaki sağlıklı doymamış yağlar, Omega 3 yağlar yüksek oranda fenolik antioksidanlar. Kalp damar sağlığı açısından fevkalade önemli ve bir üst kademede balık ve deniz ürünlerini görüyoruz. Balık kaliteli proteinin yanı sıra Omega 3 yağ asitleri ve D vitaminin neredeyse tek besinsel kaynağı, Amerika’da yapılan bir araştırmada haftada en az 2 gün balık yenmesini önermektedir. Yapılan sayısız bilimsel çalışma, Akdeniz tarzı beslenmenin obezite, şeker hastalığı, kalp damar hastalıkları, kanserlere karşı müthiş koruyucu etkilerini göstermektedir.
SONUÇ
Akdeniz diyeti bir diyet değildir, bir beslenme şeklidir. En önemlisi ise sağlıklı beslenmeyi bir yaşam tarzı yapmamız gerekmektedir.
