Glutensiz Beslenme Sağlıklı Beslenme Demek Midir?

GLUTEN NEDİR?

Tahıllar, insanoğlunun beslenmesinde çok önemli bir yere sahiptir.

Gluten, tahıllarda bulunan bir protein olup günümüzde bazı hastalıklarla ilişkisi olduğu için adından çok söz ettiren bir gıda maddesi haline gelmiştir.

GLUTENSİZ BESLENME KİMLERE ÖNERİLİR?

Glutensiz beslenme, gluten barındıran besinlerin beslenme hayatından tamamen çıkartılması olarak ifade ediler. Bu beslenme düzeni çölyak hastalığı ve gluten intoleransı bulunan bireyler için bir tedavi olarak tavsiye edilir. Glutensiz beslenmenin uygulanmasında amaç, hastalığın belirtilerini kontrol altına alabilmek ve hastaların yaşam kalitelerini arttırabilmektir. Yani glutensiz beslenme diyeti zayıflamak amacıyla değil, aslında tedavi amacıyla uygulanmalıdır.

Çölyak hastalığı veya gluten duyarlılığına sahip olmayan bireylerin beslenme düzeninden gluteni çıkartmalarının bir faydası yoktur. Gluten içeren gıdalar, posadan ve B grubu vitaminlerinden zengin oldukları için gerekmediği sürece glutensiz gıdalar ile beslenmek önerilmemektedir.

Çölyak hastaları ve gluten duyarlılığı bulunan kişiler dışında, irritable bağırsak sendromu diğer adıyla huzursuz bağırsak sendromuna sahip hastaların da bir kısmının glutensiz diyete olumlu yanıt verdikleri bilinmektedir. Bunun haricinde, buğday alerjisinde de glutensiz besinler ile beslenme düzeninin planlanması gerekir.

GLUTEN ALERJİSİ NEDİR?

Gluten ile ilişkili en çok gözlemlenen ikinci hastalık ise gluten alerjisidir.

Gluten alımıyla hemen ortaya çıkan aşırı duyarlılık reaksiyonu yani anjioödem, şok; geç başlayan deri bulguları belirtileri ürtiker, döküntü, vb., sindirim sistemi ishal, kusma, vb., solunum sistemi ile alakalı belirtileri astım, bronşit, rinit gözlemlenebilir.

Çölyaktan farklı olarak gluten alerjisi yıllar içinde iyileşebilir. Çocuklarla yapılan geniş bir çalışmada gluten alerjisinin 4 yaşında yüzde 29, 8 yaşında yüzde 56, 12 yaşında ise yüzde 65 oranında iyileştiği saptanmıştır.

GLUTENSİZ DİYET NASIL YAPILMALIDIR?

Gluteni tamamen beslenme düzeninden çıkartmak sanılan kadar zor değildir. Ancak bunun için düzenli ve en önemlisi sağlıklı bir beslenme planı oluşturmak gerekiyor. Vitamin ve minerallerce zengin, doğal, bol lifli, besleyici sebze ve meyveler; kuru baklagiller; balık, tavuk ve de et çeşitleri; yumurta, peynir, yoğurt ve süt gibi besleyici hayvan kaynaklı gıdalar, glutensiz beslenme düzeninin yapı taşlarını oluşturmalıdır.

Çay ve kahve saatlerine eşlik eden hamur işlerine karşı koymak biraz daha zorlayıcı olabilir. Fakat paket halinde gluten içermeyen yiyeceklere ulaşmak artık çok da zor değil.

GLUTENSİZ BESLENME ZAYIFLAMAK AMACIYLA KULLANILMALI MIDIR?

Bu hastalıkların dışında gelişmiş toplumlarında yaygın olarak glutenin sağlık üzerinde olumsuz etkilerinin var olduğu düşünülerek, gluten ile ilişkili bir hastalık saptanmasa bile yüzde 30’lara varan oranlarda glutensiz beslenme eğiliminin var olduğu ortaya çıkmıştır. Artık kilo vermek amacıyla da glutensiz beslenme tercih edilir hal almıştır.

 Glutensiz beslenme diyetini sürdürebilmek için hastalar gluten içermeyen et, süt, sebze ve meyve gibi besinleri rahatlıkla tüketemiyorken; gluten içeren tahıl unu ile yapılan besinler yerine gluten içermeyen özel unlar ile hazırlanan yiyecekleri tercih etmektedir. Bu özel olarak hazırlanan gluten içermeyen besin maddelerin içinde protein, demir, lif ve folik asit, tiamin, niasin ve riboflavin gibi vitaminlerin daha az bulunduğu bilinmektedir. Glutensiz unla hazırlanan ekmeğin yağ oranının normal ekmekten 2 kat fazla olduğu, gluten içermeyen makarnanın ise daha çok karbonhidrat ve sodyum içeriğine sahip olduğu gösterilmiştir.

 Bu nedenlerle glutensiz besin tüketen kişilerin yetersiz düzeyde;

• l demir,
• l niasin,
• l tiamin,
• l folik asit,
• l kalsiyum,
• l magnezyum,
• l çinko,
• l selenyum,
• l A vitamini,
• l  D vitamini aldığı gösterilmiştir.